Γιάννης Ρες, Μ.Ed (Παν. Αιγαίου), Μ.Ed ((ΕΑΠ), Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Ας ξεκινήσουμε με μία παραδοχή: η αναζήτηση της ευκολίας, η υιοθέτηση της ήσσονος προσπάθειας, η απαξίωση της εργασίας, η επιβράβευση της μετριότητας και της αδιαφορίας και εν τέλει, η ιδεοληπτική απαξίωση του μόχθου και της αξιοκρατίας δεν συμβάλλουν στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Διαβάζουμε στο λεξικό: Αριστεία είναι η βράβευση για την καλύτερη επίδοση, η αντίθετη έννοια του μετρίου. Η Αριστεία νοηματοδοτείται από την ποιότητα, αντιστοιχεί σε ιδιότητες ποιότητας και αποτιμάται βάσει κανόνων και αξιών. Καμία αναφορά σε εξοντωτικό ανταγωνισμό, επιβίωση των ισχυρών ή προικισμένων, δημιουργίας «δίπολου» καλού-κακού. Τελικά, αριστεία είναι η ανώτατη διάκριση ως αποτέλεσμα της επαναλαμβανόμενης εκπλήρωσης μιας αποστολής με εξαιρετικά πετυχημένο τρόπο.
Ειδικότερα στον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης, η ύπαρξη και υποστήριξη κέντρων αριστείας σε όλες τις βαθμίδες, σε όλη την Ευρώπη και τον δυτικό κόσμο είναι αυτονόητη. Τα κέντρα αυτά λειτουργούν στη βάση ότι η αριστεία, όχι μόνο δεν αντιμάχεται τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, αλλά αντίθετα την προάγει αφού οι άριστοι μαθητές συνεργούν στην κοινή αναζήτηση αλληλοστήριξη των μελών της ομάδας.. Ιστορικά άλλωστε, ο άριστος μαθητής έχει αναπτυγμένο ουμανιστικό αξιακό κώδικα. Πρωταρχικό μέλημα κάθε σοβαρής ευρωπαϊκής ηγεσίας στην εκπαίδευση, η κατάταξη της παρεχόμενης παιδείας στα μείζονα εθνικά ζητήματα Εκπέμπουν ισχυρούς συμβολισμούς ενίσχυσης σχολείων αριστείας, κόντρα στις λαϊκίστικες εγχώριες φωνές για σχολεία «ευκολίας».
Στη χώρα μας, η αριστεία εξοβελίζεται από το εκπαιδευτικό σύστημα: Συστηματικές προσπάθειες
εκπαιδευτικής αριστείας, καινοτομίας και δημιουργικότητας, ακυρώνονται στην πράξη (ή καλύτερα με υπουργικές προτροπές).
-Επιχειρούμενες καινοτομίες διευθύνσεων σχολικών μονάδων, στηλιτεύονται και απαξιώνονται, διότι απλά, δρουν ανεξάρτητα κομματικοσυνδικαλιστικών επικαθορισμών και πελατειακών δικτύων.
-Η συστηματική αξιολόγηση ανθρώπων, λειτουργιών και δομών, ακόμη και συζήτηση σχετική, απαγορεύεται (!).
-Ο τρόπος επιλογής των Στελεχών εκπαίδευσης, δημιουργεί ερωτηματικά για την αξιοπιστία και τον προσανατολισμό του.
-Ο ψηφιακός εγγραμματισμός, διάγει στην καλύτερη περίπτωση το νηπιακό του στάδιο.
-Η ρητορεία περί σύνδεσης σχολικής μονάδας και κοινωνίας μέσω συντονισμένων δράσεων και πρωτοβουλιών που προϋποθέτουν την αριστεία, απλά συνιστά ρητορική.
Ας δούμε κάποιους μύθους γύρω από το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που μάλιστα, τελευταία με έντεχνο τρόπο επιχειρείται η ενίσχυσή τους στο όνομα του «εξισωτισμού» και προφανώς είναι ασύμβατοι με την αριστεία:
-Στον τρόπο επιλογής Στελεχών, σχεδόν απαξιώνεται ο επιστημονικός χαρακτήρας του. Υπερεκτίμηση της διδακτικής υπηρεσίας, χωρίς κανένα προαπαιτούμενο: αρκεί η φυσική παρουσία και μόνο στην τάξη για να υπερκεράσει εκείνον που αφιέρωσε τη ζωή του στη Δια βίου μάθηση, τη συνειδητή επιλογή του για συνεχή εξέλιξη και ανάπτυξη. Είναι τουλάχιστον ισοπεδωτικό για κάτοχο μεταπτυχιακών, διδακτορικών διπλωμάτων, ξένων γλωσσών, συγγραφέα ερευνητικών και επιστημονικών πονημάτων, εισηγητή σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, όταν αντιλαμβάνεται ότι τα παραπάνω, τελικά αποτελούν αντικείμενο ήσσονος αξιολόγησης. Εύλογα σκέφτεται ότι αρκούσε η παρέλευση κάποιων ετών διδακτικής εμπειρίας, χωρίς καμία αξιολόγησή της, καν ανατροφοδότησής της για την κατάληψη θέσης ευθύνης. Σκέφτεται επίσης, πόσο ανόητα έπραξε, όταν αντί να αφιερώνει ατέλειωτο χρόνο και χρήμα στην επιστήμη του, θεωρώντας τον τρόπο αυτό διαβατήριο προσφοράς ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου, δεν αναλώθηκε στη δημιουργία δικτύου δημοσίων σχέσεων με τους συναδέλφους του και τα Υπηρεσιακά Συμβούλια για την εξασφάλιση της ψήφου τους. Σημειωτέον δε, η εκπαιδευτική υπηρεσία (μετά από κάλεσμα του ίδιου του Υπουργείου για παροχή, κατά τεκμήριο υψηλών και εξειδικευμένων υπηρεσιών σε διάφορους φορείς του), δεν προσμετράται στην αποτίμηση των μοριοδοτούμενων κριτηρίων. Σε ποια προηγμένη εκπαιδευτικά χώρα του πλανήτη, η εκπλήρωση της συμβατικής και μόνο εργασιακής υποχρέωσης (έγκαιρη προσέλευση και προβλεπόμενη αποχώρηση) συνιστά εξέχον προσόν υπηρεσιακής εξέλιξης; Σε ποια χώρα, παρατηρείται το τραγελαφικό φαινόμενο, κάτοχοι υψηλόβαθμων θέσεων στην εκπαιδευτική ιεραρχία (Δ/ντές Εκ/σης) χωρίς καν μεταπτυχιακό; Αν η χώρα μας είναι η μοναδική με το θλιβερό αυτό προνόμιο της «τιμωρίας» του εκπαιδευτικού για την μη μόνιμη παραμονή του στην τάξη, τότε οφείλει πάραυτα να «απαγορεύσει» στο Υπουργείο Παιδείας τη δυνατότητα πρόσκλησης άσκησης έργου σε οργανισμό εποπτευόμενό του.
–
Η αντίληψη περί τεχνοφασισμού, θα είχε μεγάλο ομολογουμένως ενδιαφέρον να εξηγήσει κάποιος «ειδήμων» πού αποσκοπεί. Τα οφέλη της παιδαγωγικής αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών και της χρήση τους ως εργαλείο και μόνο στην εκπαιδευτική διαδικασία, θεωρούνται αυτονόητα από όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα. Όχι απλά δεν αντιστρατεύονται το ρόλο του εκπαιδευτικού, αλλά τον ενισχύουν (συμπεριλαμβανομένου και του ελκυστικού τρόπου μάθησης για τους μαθητές). Οι ψηφιακές κοινότητες μάθησης συνιστούν κεκτημένο δεκαετιών. Ας ενημερώσει κάποιος τους «τεχνοφοβικούς» κήνσορες, ότι η εποχή των ταξιδιωτικών περιστεριών έχει παρέλθει οριστικά!
-Αντί της θεοποίησης της χωρίς αξιολογικά κριτήρια «διδακτικής» εμπειρίας, αξίζει τον κόπο να μελετήσουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι την έννοια «Ηγέτης» στην εκπαίδευση. Απορίας άξιο, πώς αποτιμάται το όραμα όσων αναλαμβάνουν με την παραπάνω διαδικασία, θέση ευθύνης. Εκτός αν έχουμε αποφασίσει ως εκπαιδευτικό σύστημα να εισάγουμε κάτι διαφορετικό από διοίκηση μέσω στόχων και μέτρησης της απόδοσης. Πώς αλήθεια αποτιμάται η ενίσχυση της εξωστρέφειας της σχολικής μονάδας; Η υποστήριξη και ενίσχυση της καινοτομίας εκ μέρους των Στελεχών; Μήπως τα παραπάνω συνιστούν γραφικότητες έναντι του συντεχνιακού προτάγματος (βλέπε ψηφοφορία) στον αξιακό κώδικα των εμπλεκομένων στο σχετικό νομοθέτημα;
Τελικά, το διακύβευμα για το είδος της παρεχόμενης εκπαίδευσης δεν είναι ούτε ταξικό ούτε ελιτίστικο. Κάθε καλοπροαίρετος νοήμων, στο ερώτημα «η αριστεία συνιστά ρετσινιά και στρεβλή φιλοδοξία, ή μοχλό εξέλιξης και διαρκούς βελτίωσης», θα απαντήσει χωρίς περιστροφές, το δεύτερο. Η αριστεία προϋποθέτει ισότητα, και αξιοκρατία. Ασφαλώς, αντιστρατεύεται την κομματοκρατία, τη μετριότητα την ημετεροκρατία, γεγονός που δικαιολογεί την ύπαρξη ισχυρών θυλάκων αντίστασης στην επικράτησή της, ως στάση ζωής και όχι ως εργαλείου, ως τεχνικού ζητήματος. Ενδυναμώνει τα δυνατά σημεία των κατά τεκμήριο καλύτερων και ανατροφοδοτεί τους πιο αδύναμους (εκπαιδευτικούς, μαθητές) στην κάλυψη των τρωτών στοιχείων τους. Πρόκειται για αέναη διαδικασία βελτίωσης, θέσπισης και κατάκτησης στόχων. Δεν μπορεί να νοείται εκπαίδευση που δεν προσβλέπει στην επαγγελματική εξέλιξη και προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, τη συνεχή επιμόρφωσή τους, την ενθάρρυνση της δημιουργικότητας στις διδακτικές μεθόδους, την επιλογή άρτια καταρτισμένων στελεχών. Για την υλοποίηση των παραπάνω δεν απαιτείται καμία αύξηση οικονομικών κονδυλίων, αλλά περίσσευμα γενναιότητας αναγνώρισης των παραπάνω στρεβλώσεων και βούληση διόρθωσής τους με την επιβράβευση των συνοδοιπόρων στο εγχείρημα αυτό.
Ό,τι δεν εξελίσσεται πεθαίνει…
