Φάση προθέρμανσης
Είναι καλό να ξεκινά κάθε συζήτηση με ένα παιχνίδι. Αυτό θα δημιουργήσει ένα πνεύμα ομαδικότητας και θα ενθαρρύνει τους μαθητές για μια ανοιχτή συζήτηση. Το γεγονός ότι οι μαθητές βρίσκονται στο στάδιο της εφηβείας, δεν θα πρέπει να αποθαρρύνει τον εκπαιδευτικό για την υλοποίηση του παιχνιδιού ούτε να παρερμηνευτεί ως κάτι παιδιάστικο και ανόητο· το αντίθετο: οι δραστηριότητες χρειάζεται να είναι κατάλληλες για την εκάστοτε ομάδα μαθητών. Από τη στιγμή που θα επιλεγεί ένα παιχνίδι που θα ανταποκρίνεται στις επιθυμίες των παιδιών, δεν θα υπάρχει περίπτωση να μην το παίζουν, όσο «παιδικό» μπορεί να φαίνεται.
Η Συζήτηση
Αυτή μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Ο δάσκαλος θα πρέπει να υπενθυμίσει πρώτα στην ομάδα τα σχετικά με τους συμφωνηθέντες κανόνες και στη συνέχεια να ξεκινήσει ένα γύρο δηλώσεων.
Όπως αναφέρθηκε στην ενότητα «Δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες» στη συζήτηση θα πρέπει να υπάρχει ένα βοήθημα συζήτησης (π.χ βότσαλο, κοχύλι, μπαλάκι κ.λπ). Κανένας δεν επιτρέπεται να μιλήσει εάν δεν κρατά στα χέρια του το συγκεκριμένο μέσο. Κατά τη διάρκεια του γύρου αυτός που έχει το μέσο συζήτησης έχει το δικαίωμα να μιλήσει, χωρίς να τον διακόψει κανείς. Όταν ολοκληρώσει τη σκέψη του, περνά το αντικείμενο στον διπλανό του.
Καλό είναι η συζήτηση να ξεκινήσει με μη αντικρουόμενα θέματα τα οποία θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή. Για παράδειγμα, «η αγαπημένη μου δραστηριότητα είναι …» ή «μου αρέσει όταν …». Εάν κάποιος δεν θέλει να μιλήσει, μπορεί να πει «πάσο» και να περάσει το αντικείμενο στον επόμενο. Ο μαθητής που ξεκίνησε τον κύκλο θα ρωτήσει στο τέλος, αν υπάρχει κάποιος που δεν μίλησε και θέλει να προσθέσει κάτι.
Καθώς συνεχίζονται οι συνεδρίες οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν περισσότερο την εμπιστοσύνη και θα αρχίζουν να αποκαλύπτουν περισσότερα για τον εαυτό τους. Ο δάσκαλος θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι οι ευάλωτοι συμμετέχοντες προστατεύονται από τυχόν πειράγματα. Αρχικές δηλώσεις, όπως «η καλύτερη μέρα της ζωής μου ήταν …» και «η πιο τυχερή μέρα της ζωής μου …» μπορούν να προσδώσουν θετικό χαρακτήρα στη συζήτηση.
Η δραματοποίηση είναι μία πολύ καλή τεχνική με την οποία οι μαθητές ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά και πρέπει να χρησιμοποιείται στον κυκλικό χρόνο. Για παράδειγμα, μια ερώτηση που μπορεί να γίνει για να ξεκινήσει η συζήτηση είναι: «Χρειάζεται κανείς βοήθεια με τη συμπεριφορά του;».
Αυτή η ερώτηση προβληματίζει τον καθένα μας και μας κάνει να σκεφτούμε πως σε κάποια στιγμή της ζωής μας, όλοι χρειαζόμαστε μία μορφή στήριξης για τη συμπεριφορά μας (Wearmouth, 2004). Ακόμη, το άτομο που ζητά βοήθεια αποκτά υπευθυνότητα και αυτοσυνειδησία, αφού επιλέγει να κάνει κάτι γι’ αυτό.
Όταν προσφέρουμε βοήθεια στο μέλος της ομάδας που τη ζήτησε, μπορούμε να πούμε το εξής: «Θα βοηθούσε αν εσύ…;» ή «Θα βοηθούσε αν εμείς…;». Το μέλος που ζήτησε βοήθεια απαντά στην ερώτηση λέγοντας: «Σ’ευχαριστώ, ακούγεται καλή σαν ιδέα.Θα το δοκιμάσω» ή «Σ’ευχαριστώ, αλλά δε νομίζω πως αυτό θα βοηθήσει, γιατί…».
Ενδεικτικά θέματα που μπορούν να συζητηθούν είναι (Mosley and Tew,1999):
- Γνώση του εαυτού μου
- Πώς νιώθω
- Η θετική σκέψη για τον εαυτό μας και για τους άλλους
- Η συνεργασία
- Μαθαίνω να ακούω
- Η σημασία της γνώσης
- Τι σημαίνει φιλία
- Το νταηλίκι
Τα θέματα που συζητούνται έχουν διάρκεια μιας διδακτικής ώρας και μπορούν να γίνονται μια φορά την εβδομάδα καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς.
Ολοκλήρωση
Ολοκληρώνοντας τον κυκλικό χρόνο, τα μέλη της ομάδας ευχαριστούν τα υπόλοιπα για τη συνεισφορά τους στον κύκλο. Μάλιστα, ένα μέλος μπορεί να προτείνει το λόγο για τον οποίο ευχαριστεί κάποιο άλλο, π.χ γιατί είχε χιούμορ ή γιατί ήταν το πιο ήσυχο μέλος. Με αυτόν τον τρόπο εδραιώνονται καλές σχέσεις μεταξύ των μαθητών και καλλιεργείται ένα πνεύμα ομαδικότητας και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών. Ακόμα και τα μέλη που δεν ήταν πολύ ενεργά, πρέπει να λαμβάνουν ευχαριστώ για κάποιο λόγο.
Επίλυση προβλημάτων
Η μέθοδος Circle Time μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί είτε από το δάσκαλο είτε από τους μαθητές.
Διάφορα προβλήματα και θέματα μπορούν να προσδιοριστούν από την ιδεοθέλλα ή από συζητήσεις όπως, «το καλύτερο πράγμα σχετικά με αυτό το σχολείο είναι …” και «το χειρότερο πράγμα σχετικά με αυτό το σχολείο είναι …”. Προσπαθήστε να βεβαιωθείτε ότι τουλάχιστον μια θετική πρόταση πρέπει να έχει συμφωνηθεί πριν από το τέλος της συζήτησης, όταν ένα πραγματικό πρόβλημα εντοπίζεται. (π.χ. “Η κυρία Παπαδοπούλου θα φροντίσει για τον Αλέξη και τη Μαρία να έχουν μια συνάντηση με το διευθυντή για να συζητήσουν το θέμα του ποινολόγιου”).
Πώς σχετίζεται με την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού/νταηλικιού (bullying);
Η μέθοδος Circle Time έχει ένα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του εκφοβισμού. Μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αναπτύξουν δεξιότητες, όπως η ακρόαση και η ενσυναίσθηση. Μπορεί να προωθήσει το σεβασμό για τους άλλους και την αυτοεκτίμηση. Είναι ένα φόρουμ εντός του οποίου η φύση και τα αποτελέσματα του εκφοβισμού μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη· μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός κώδικα εναντίον του εκφοβισμού στον οποίο όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας έχουν συμβάλει.
Ακόμα, μπορεί να αντιμετωπίσει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα. Για παράδειγμα, αν μια συγκεκριμένη ομάδα νέων συμμετέχουν σ’ αυτήν την εκφοβιστική συμπεριφορά θα μπορούσε να συζητηθεί ανοιχτά στον κύκλο. Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι, αν ένας μαθητής είναι κοινωνικά απομονωμένος λόγω μιας διαφοράς σε σχέση με τους άλλους. Μια συζήτηση στο Circle Time θα μπορούσε να κινηθεί στο δικαίωμα του ατόμου να είναι διαφορετικό. Αυτό μπορεί να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μη στραφεί το βλέμμα στο απομονωμένο παιδί, αλλά στη διερεύνηση των αιτιών που υποβόσκουν στο θέμα του κοινωνικού αποκλεισμού.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως, εάν οι αρχές του Circle Time ενσωματωθούν σε ολόκληρο το σχολείο και υιοθετηθεί τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές, μπορεί να δημιουργηθεί μια θεμελιώδης διαφορά στο σχολικό ήθος. Μπορεί να μην εξαλείψει εντελώς τον εκφοβισμό, αλλά θα βοηθήσει στη συμμετοχή των νέων στην ανάπτυξη της πολιτικής του σχολείου, θα φέρει περισσότερα περιστατικά σε ανοικτή συζήτηση και θα ενθαρρύνει ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας στο σχολείο.
