Η «διαχείριση της σχολικής συμπεριφοράς», αναφέρεται σε όλους εκείνους τους τρόπους και τις τεχνικές που εφαρμόζονται από τον εκπαιδευτικό μέσα σε μια σχολική τάξη με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση προβληματικών συμπεριφορών που απαντώνται μέσα με αυτή. Η αποτελεσματική διαχείριση της σχολικής τάξης είναι απαραίτητο συστατικό ενός επιτυχημένου περιβάλλοντος μάθησης. Αντίθετα, η έλλειψη, ή ακόμα και η λανθασμένη διαχείριση της, κάνει τους εκπαιδευτικούς να χάνουν τον έλεγχο, ενώ συχνά καθιστά απρόσιτη τη μάθηση.
Αναγνώριση των μαθητικών αναγκών
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τις ανάγκες των παιδιών, καθώς αν δεν ικανοποιούνται, δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί η μάθηση και το ενδιαφέρον για αυτήν. Επομένως, χρειάζεται να αναλογιστούμε εάν τα παρακάτω ικανοποιούνται:
- η επιτυχία
- η αίσθηση του ανήκειν
- η αυτοπεποίθηση
- διασκέδαση
- ελευθερία
Οι μαθητές έχουν το δικαίωμα στη μάθηση, στο να νιώθουν συναισθηματικά και ψυχολογικά ασφαλείς και στο να απολαμβάνουν το σεβασμό.
Γενικά, ο εκπαιδευτικός οφείλει να βρίσκει λύσεις σε προβληματικές καταστάσεις και να λειτουργεί αποσβεστικά, ικανοποιώντας τις ανάγκες και των δύο πλευρών.
Παρακάτω προτείνουμε κάποιες τεχνικές διαχείρισης της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς:
1. Δώστε λίγο χρόνο
Τα παιδιά σπάνια κάνουν αυτό που τους ζητάνε αμέσως, ιδιαίτερα όταν υπάρχει και κόσμος γύρω τους. Έτσι, ο εκπαιδευτικός πρέπει να δημιουργήσει τον κατάλληλο χρόνο για τον μαθητή. Καλό είναι λοιπόν αφού ζητήσουμε από τον μαθητή να κάνει κάτι, να τον περιμένουμε, να δείξουμε συγκατάβαση και όχι να απαιτήσουμε αμέσως να κάνει κάτι μπροστά στα μάτια των συμμαθητών του. Με αυτόν τον τρόπο ο μαθητής θα συμμορφωθεί πιο εύκολα. Για παράδειγμα,εάν κάποιος μαθητής παίζει με το κινητό του, καλό θα είναι να μην του πούμε: “δώσε μου τώρα το κινητό σου”, αλλά να εξηγήσουμε πως το κινητό δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τους κανόνες του σχολείου και γι’αυτό θα πρέπει να μας το παραδώσει. Σε αυτήν την περίπτωση ο μαθητής το πιο πιθανό είναι να υπακούσει και να βάλει το κινητό του μέσα στην τσάντα.Αν εξακολουθεί να αρνείται, τότε του ζητάμε να το φέρει στο γραφείο μας μέχρι την ώρα που θα είμαστε στο σχολείο (και εκεί μπορούμε να συζητήσουμε με το μαθητή για το θέμα αυτό).
2. Μερική συμφωνία
Όταν ένας μαθητής απαντά με προσβλητικό τρόπο σε κάτι που του ζητάμε να κάνει, όπως: “βαριέμαι”, “δεν είναι και τόσο σημαντικό”, κ.α., τότε μπορούμε να του δείξουμε πως εν μέρει τον καταλαβαίνουμε, αλλά αυτή είναι η υποχρέωσή του ως προς το μάθημα. Έτσι, μπορούμε να απαντήσουμε σε μια τέτοια περίπτωση ως εξής: “καταλαβαίνω ότι μπορεί να μην σου αρέσει/μπορεί να βαριέσαι γιατί είσαι κουρασμένος, αλλά εδώ ο κανόνας λέει ότι πρέπει να συνεχίσεις με την εργασία σου/την άσκησή σου”. Πολύ καλύτερη απάντηση από την εριστική “μη μιλάς έτσι σε’μένα” ή κάτι παρόμοιο.
3. Δύο επιλογές
Από τις καλύτερες και πιο αποτελεσματικές τεχνικές. Όταν οι μαθητές διαμαρτύρονται για κάτι (μια άσκηση που πρέπει να λύσουν, να γράψουν και οτιδήποτε άλλο) τότε μπορούμε να τους προσφέρουμε δύο επιλογές και από αυτές να επιλέξουν τη μία. Με αυτόν τον τρόπο, φαίνεται ότι δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα να επιλέξουν,χωρίς να τους εξαναγκάζουμε να κάνουν κάτι. Δίνουμε ένα παράδειγμα που έχει σχεδόν 100% επιτυχία: ένας μαθητής έχει τοποθετήσει στο θρανίο του ένα mp3,ώστε να ακούει μουσική. Ο καθηγητής τον πλησιάζει ρωτώντας τον: “θέλεις να το βάλεις στην τσάντα σου ή θέλεις να το πάρω στο γραφείο μου/να το πάρω εγώ, για να το φυλάω;
4. Το μαγνητόφωνο
Αυτού του είδους η τεχνική επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να ζητήσει κάτι επανειλημμένα, χωρίς να διακόψει τη ροή του μαθήματος και να εμπλακεί σε μια ανεπιθύμητη “σύγκρουση” με τον μαθητή. Ας δούμε ένα παράδειγμα για το τι θα μπορούσε να γίνει:
Εκπαιδευτικός: Γιάννη, άρχισε να γράφεις αυτό που έδειξα στον πίνακα.
Γιάννης: Βαριέμαι.
Εκπαιδευτικός: Άρχισε να γράφεις, ευχαριστώ.
Γιάννης: Μα, είπα ότι βαριέμαι,δεν μπορώ.
Εκπαιδευτικός: Άρχισε να γράφεις, ευχαριστώ.
Γιάννης: Πωωωω….αμάν! (πιάνει το στυλό- αν είστε τυχερός!)
5.Αποφύγετε οποιαδήποτε διαφωνία
Τελικά, αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί είναι πως κάποια παιδιά (ακόμα και οι ενήλικες) θέλουν απλώς έναν καυγά,μια φιλονικία, κάτι για να ξεσπάσουν ίσως ή να αποκτήσουν ένα ενδιαφέρον. Οπότε, η λύση είναι να μην πέσετε στην παγίδα, να παραμένετε ήρεμοι,με έναν σταθερό τόνο φωνής και να αποφεύγετε οποιαδήποτε αντιπαράθεση. Τέλος, λίγο χιούμορ είναι πάντα απαραίτητο μέσα στην τάξη (με τις κατάλληλες προϋποθέσεις και μέσα σε αυστηρά χρονικά πλαίσια).
Πάνω απ’ όλα ένας εκπαιδευτικός πρέπει να φέρεται ως λειτουργός και ως επαγγελματίας και να μην εκλαμβάνει τις όποιες συμπεριφορές των μαθητών προσωπικά. Κυρίως, ό,τι σκέφτεται δεν πρέπει να το βγάζει μέσα στο μάθημα. Στους συλλόγους των καθηγητών μπορεί να εκφράσει τις σκέψεις του για τις προβληματικές συμπεριφορές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει αυτό να γίνει φανερό στα μάτια των μαθητών.
