Ένα ζήτημα που δεν έχει ερευνηθεί τόσο ή τουλάχιστον δεν έχει δοθεί μεγάλη σημασία σε αυτό είναι των σχέσεων εξουσίας και ανυπακοής μεταξύ του σχολείου και των μαθητών.
Όταν μιλάμε για σχέσεις εξουσίας και ανυπακοής αναφερόμαστε τόσο στα κορίτσια όσο και στα αγόρια και εννοούμε την τάση των μαθητών να επιβληθούν με κάποιο τρόπο απέναντι στους δασκάλους τους, χωρίς φυσικά καμία υπακοή και σεβασμό σε αυτούς. Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνονται αυτές οι συμπεριφορές εκ μέρους των μαθητών είναι με την απείθεια, την αυθάδεια και την αθυροστομία απέναντι στον/στην καθηγητή-τρια τους είτε -συνήθως τα κορίτσια- με το να χαριεντίζονται και να προκαλούν τον καθηγητή για να αποφύγουν κάποια εργασία ή να κερδίσουν την εύνοιά τους. Όλα αυτά τα φαινόμενα συνδέονται άμεσα με την επιβολή και την ισχύ μέσα στο σχολικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με τον McFadden (1995): “μαθητές με συγκεκριμένα υπόβαθρα έχουν αποκομίσει εμπειρίες από το σχολείο που περιορίζουν την ευκαιρία να επεκτείνουν τις γνώσεις τους. Η απάντηση αυτών των μαθητών σε αυτό το είδος του σχολείου είναι η αντίσταση και η ανυπακοή. Αυτό που απορρίπτουν συχνά οι μαθητές, αν όχι πάντα, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση, τη φυλή, το γένος ή την εθνικότητα είναι το σχολείο”.
Αντίσταση, ανταγωνισμός ή πρόκληση;
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως εάν ισχύει η αντίσταση των μαθητών τότε δε συντελείται καμία πρόοδος στο σχολείο. Όχι απλά πρόοδος, δεν προάγεται καθόλου το πνεύμα, δεν καλλιεργείται η παιδεία και γενικά υπάρχει η αίσθηση στους μαθητές πως το σχολείο δεν τους προσφέρει τίποτα και για αυτούς είναι ένα μεγάλο χάσιμο χρόνου.
Σε μια τέτοια περίπτωση αντίστασης και επιβολής εκ μέρους των μαθητών θα πρέπει να διερευνηθεί η πρόθεση/ο σκοπός και η τελική έκβαση αυτής της συμπεριφοράς. Οι κυρώσεις του σχολικού αποκλεισμού και η εξουσία του σχολείου αποσαφηνίζουν αρκετά τη σχέση μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών και πώς αυτή διέπεται από την εξουσία και την επιβολή.
Οι επιπτώσεις των ποινών στη σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή
Για να εξετάσουμε την ανυπακοή των μαθητών πρέπει να τη δούμε και υπό το πρίσμα της ισχύος μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Η σχέση εκπαιδευτικού και μαθητή μέσα στην τάξη καθορίζεται από την εξουσία του πρώτου και την αδυναμία του δεύτερου. Πολλές φορές όμως, συμβαίνει ανατροπή αυτής της σχέσης και τότε δημιουργούνται προβληματικές καταστάσεις.
Η εξουσία που το σχολείο θέλει να επιβάλλει στους μαθητές, δημιουργεί και μια άλλη διάσταση: η αντίσταση των μαθητών δε συνδέεται με αντιπαιδαγωγική συμπεριφορά, αλλά είναι η αντίδρασή τους και η άμυνά τους σε ένα περιβάλλον που τους έχει αποξενώσει, απομονώσει και απορρίψει.
Επομένως, πάντα είναι ανάγκη να εξετάζουμε την αντίσταση των μαθητών και να βλέπουμε τι επιπτώσεις έχει αυτή στους ίδιους. Οι μαθητές τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να ερμηνεύσουν αυτή τους τη συμπεριφορά και γι’αυτό είναι απαραίτητο να διερευνήσουμε τι συμβαίνει και γιατί. Αυτό μπορεί να γίνει με προσωπική συνάντηση και συζήτηση με το μαθητή, την καταγραφή των σκέψεών του-αν δε θέλει να μιλήσει- σε ένα ημερολόγιο, και με την εφαρμογή της μεθόδου circle time που θα γνωρίσουμε σε επόμενη ενότητα.
Η συμπεριφορά σχετίζεται με την εθνικότητα, τη φυλή, την κοινωνική θέση
Οι αντιλήψεις σχετικά με τις πολιτισμικές και κοινωνικές συνιστώσες εκ μέρους των εκπαιδευτικών, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας επηρεάζουν τη συμπεριφορά των μαθητών. 
Η συμπεριφορά αυτή έχει να κάνει με τη λεγόμενη αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Υπάρχει, δηλαδή, το ενδεχόμενο η ετικέτα που προσάπτει ο εκπαιδευτικός στο μαθητή να προσδιορίσει τη στάση του πρώτου απέναντι στον δεύτερο για ένα χρονικό διάστημα αρκετό, ώστε να δημιουργηθούν συστηματικές προσδοκίες αναφορικά με το μαθητή (τι πρέπει ή τι μπορεί να περιμένει από τον συγκεκριμένο μαθητή). Αν δεχτούμε, σύμφωνα με τους Rosenthal και Jacobson, ότι οι προσδοκίες του δασκάλου ως ένα σημείο είναι υπεύθυνες για τη συμπεριφορά του μαθητή, η ετικέτα του δασκάλου μπορεί να λειτουργήσει ως πλαίσιο οργάνωσης της δράσης του μαθητή, εφόσον η διαδικασία της «απονομής» είναι αποτελεσματική.
Είναι πολύ πιθανόν ο ευκαιριακός χαρακτηρισμός να καθιερωθεί ως μόνιμη επικοινωνιακή κατάσταση και να δρομολογηθεί έτσι μια εξέλιξη που μπορεί να αναγκάσει τον μαθητή στην αποδοχή και άσκηση συγκεκριμένου αρνητικού ρόλου.
Ο ρόλος των συνομηλίκων
Πολύ μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς ενός μαθητή παίζουν οι συνομήλικοί του. Σύμφωνα με την οικοσυστημική θεωρία,οι αλληλεπιδράσεις των δασκάλων με τους μαθητές μπορεί να διαμορφώνουν τις αντιλήψεις των συμμαθητών τους με τρόπους που επηρεάζουν τις αλληλεπιδράσεις των συνομηλίκων, οι οποίες, με τη σειρά τους, επηρεάζουν την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο.
Οι συνομήλικοι παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο σε πολλές πλευρές της σχολικής προσαρμογής, και ακαδημαϊκής και κοινωνικο-συναισθηματικής. Επιπλέον, υπάρχουν αρκετές έρευνες που δείχνουν ότι οι πρόωρες δυσκολίες με τους συμμαθητές σχετίζονται στη συνέχεια με προβλήματα σχολικής προσαρμογής (Birch & Ladd, 1997).
Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους παρέχουν ένα σημαντικό πλαίσιο για την κοινωνική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Τα παιδιά με προβλήματα στις σχέσεις με τους συνομηλίκους δυσκολεύονται σε πολλές πλευρές της ζωής τους. Σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά, βιώνουν περισσότερα κοινωνικά και ακαδημαϊκά προβλήματα κατά τη διάρκεια του σχολείου, βιώνουν υψηλά ποσοστά απουσιών και αποβολών και κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το σχολείο (Gettinger, 2003)
